Po raz pierwszy na stronie Ministerstwa Finansów opublikowana została informacja o nałożeniu innego rodzaju kary za naruszenie przepisów AML niż kary pieniężnej. Prezes NBP nałożył na podmiot prowadzący kantor karę publikacji informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie urzędu Ministra Finansów.

 

Kara publikacji informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu nałożona została w dniu 3 kwietnia 2020 r. na jednoosobowego przedsiębiorcę w związku z kontrolą, która objęła okres od 01.09.2018 r. do 19.09.2019 r. Okres ten obejmował więc czas, kiedy obowiązywała już wyłącznie nowa ustawa AML/CFT, tj. ustawa z dnia 1 marca 2018 r. Zdecydowana większość dotychczasowych kontroli obejmowała natomiast okres obowiązywania zarówno poprzedniej, jak i obecnej ustawy AML.

Stwierdzonych naruszeń przepisów po stronie przedsiębiorcy było całkiem sporo:

  • brak wewnętrznej procedury AML,
  • brak oceny ryzyka instytucji obowiązanej, jaką jest kantor,
  • brak szkoleń dla personelu odpowiedzialnego za realizację obowiązków AML,
  • nierozpoznanie ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną oraz brak oceny poziomu rozpoznanego ryzyka,
  • nieudokumentowanie wyników bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji.

Dlaczego Prezes NBP w tym przypadku nałożył taką karę? Przykładowo w przypadku jednoosobowego przedsiębiorcy, który nie zapewnił szkoleń dla personelu, Prezes NBP nałożył tylko za to jedno naruszenie karę pieniężną w wysokości 1500 zł. Wydawać się może, że rozbieżność działań w stosunku do tych podmiotów jest duża, ponieważ niewątpliwie kara pieniężna jest w takim przypadku dla przedsiębiorcy większą dolegliwością niż kara publikacji informacji na stronie BIP właściwego ministra. Komunikat opublikowany na stronie Ministerstwa nie wskazuje, jakie były przyczyny podjęcia takiej, a nie innej decyzji. Sięgnijmy więc do przepisów ustawy.

Jak wynika z ustawy AML, Prezes NPB może nałożyć karę w przypadku naruszeń stwierdzonych w wyniku kontroli przeprowadzanej w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność kantorową zgodnie z ustawą Prawo dewizowe, przy czym może on nałożyć cztery rodzaje kar:

  • publikacja informacji o podmiocie oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy AML w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
  • nakaz zaprzestania podejmowania przez podmiot określonych czynności,
  • cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej,
  • kara pieniężna.

Prezes NBP, nakładając karę, musi wziąć pod uwagę szereg elementów, czyli:

  • wagę naruszenia i czas jego trwania,
  • zakres odpowiedzialności podmiotu,
  • możliwości finansowe podmiotu,
  • skalę korzyści osiągniętych lub strat unikniętych przez instytucję obowiązaną (jeżeli można je ustalić),
  • straty poniesione przez osoby trzecie w związku z naruszeniem (jeżeli można je ustalić),
  • stopień współpracy instytucji obowiązanej z właściwymi organami,
  • uprzednie naruszenia przepisów ustawy przez podmiot.

Wszystkie te elementy muszą być wzięte pod uwagę, a więc organ nie może pominąć którejś z wyżej wymienionych okoliczności czy wybrać tylko tych, które działają na niekorzyść przedsiębiorcy.

Co więcej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ też ma prawo odstąpić od nałożenia kary administracyjnej. Może to nastąpić w dwu sytuacjach – gdy:

  • waga naruszenia przepisów ustawy jest znikoma, a podmiot zaprzestał naruszania przepisów ustawy lub
  • za to samo zachowanie podmiot został już uprzednio ukarany prawomocną decyzją administracyjną wydaną przez inny organ, ukarany za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe lub został prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a taka kara spełnia cele kary administracyjnej

Jak widać, organ ma obowiązek wziąć pod uwagę szereg okoliczności, które wpływają na rodzaj i wysokość nakładanej kary. Można więc założyć, że w przypadku kary publikacji informacji na stronie BIP Ministerstwa Finansów po analizie wszystkich okoliczności Prezes NBP stwierdził, że taki rodzaj kary odpowiada okolicznościom zdarzenia i jest wystarczającą dolegliwością dla ukaranego podmiotu. Warto jednak zauważyć, że uprzednie naruszenia przepisów przez podmiot są jedną z okoliczności, organ również musi uwzględniać – oznacza to, że w przypadku, gdyby w przyszłości ten sam podmiot dopuścił się nieprawidłowości, to Prezes NBP będzie musiał uwzględnić dotychczasowe błędy instytucji obowiązanej, co niewątpliwie może działać na jej niekorzyść.

Małgorzata Topyła – Radca Prawny